FLUVII

FLUVII

α. Fluvii Russiae. Dwina quae vox Russis binarium denotat; quod fluvios Iugam, et Wuymam recipiat. Egreditur in mare Album, ad Emporia S. Michaelis, et S. Nicolai. Iuga, Furnerio Iug, similiter. Moscua, urbem Moscuam praeterlapsus, in Occam maiorem fluv. se exonerat. Obius, pro termino Europae communiter habitus. a lacu Asiae Kithaisko ortus, in Oceanum tandem glacialem e regione Novae Zemblae exit. Occa, magnus fluv. Moscuam recipit, et in Volgam defertur. Onega 90. mill. Russica ab Emporio S. Michaelis versus Occid distans, in Mare Album defluit. Petzora, in Oceanum Glaccis Fretum Vaugatium exoneratur, post Obium. Tobol, fluv. ingens, in Siberia provincia, Obio recipitur. Volga, circa lacum Wolga ortus, in mare Caspium abit, ad urbem Astracanum. Wuyma, Furnerio Suchama, Dwinâ recipitur.

β. Fluvii Lappiae et Norvegiae. Cola, in extrema Lappia: praeter quem Furnerius commemorat amnes salmonum feracissimos, Iochenam, Orlogones, Pitsing, Ponoy, et Tiriberi. Tenus, nautis Tenoby, in Norvegiae Praef. Wardhusiensi. Trolheta, seu Golan, iuxta Nidrosiam perlabens, ad Bahusium in mare tendit; quem unicum Lacus Wenerus, ex 24. quos absorbet, reddit.

γ. Fluvii Germaniae super. Albis die Elbe, ortus in valle montis Gigantei, ad Chersonesi Cimbricae partem Ditmarsiam, in Oceanum Germ. egreditur. Amisius die Emps, haud procul Paderborna exoriens, ad Emdam eodem mergitur Oceano. Danubius die Donau, scaturiens in humo plana, e fonte perenni, in vico Don-Eschingen, in Duc. Wirtenbergensi, Ortum petit, et in Pontum Euxinum 6. ostiis evolvitur. Omnium in Orbe veteri post Nilum maximus. Drava, post Lubecam, quam alluit, in mare Balthicum egreditur. Egra, Albim auget. Fulda, Visurgi recipitur, tunc demum hoc nomen merito. Havela, postquam Spreae se iunxit, Albim auget. Isera, Danubio recipitur. Milda et Molda Albim quoqueve augent. Moenus et Nicer. Oenus Bavariae fluv. Danubio miscetur. Rheni ortus in Alpibus; ostia tria, Vahalis die Wahl, qui Mosae iungitur: Leccus die Leche, qui mare ingreditur et Isala, qui in Sinum Belgicum de Zuyder-See influit. Sala, in Albim abit. Viadrus die Oder, e Moraviae et Silesiae finibus manans, infra Stettinum, in lacum das grosse Haff se demergit, indeque per tria ostia mare Balthicum ingreditur, receptis Bobero, Neissa et iuxta Custrinum Wartâ. Ex hoc in Spream fossa haud pridem deducta est, etc.

δ. Fluvii Belgit. Agnio, vulgo Aa, ortus in Comit. Rentiaco, per Slusam tandem ad littus Seelandicum eicitur. Mosa, in Gallia, proxime Abbatiam Voyge, in vico Meuse, ex lacu scaturiens; exit in mare, quâ Vahali secundo iungitur. Scaldis fontem habet in Veromanduis: egressus infra Antverpiam in duo abit cornua, quorum alterum die Honte inter Walachriam, et Slusas Oceano committitur: alterum ad urbem Bergam-Somam accipit, iterumqueve in duo brachia divisum, Selandiae ins. interluit.

ε. Fluvii Magnae Britanniae. Avona, fluv. Angl. Bristoliam alluens, infra eam mari se committit, Birgus, fluv. Hiberniae, cuius sorores Neorus, et Suirus. Bovinda, vulgo Boyn, s. Banney, fluv. eiusdem regni.

Daurona similiter. Dina et Donus, fluv. Scotiae ad Aberdoniam. Garienis fluv. post Tamesin, effluit ad portum Iarmouth, in Anglia. Humbrum, Angliae aestuarium, constituunt Trenta et Urus: Eodem etiam Hulla influit, unde castello adiacenti nomen. Lerha, amnis Scotiae exiguus, prope Edenburgum. Liffius, fluv. Hiberniae, alluit Kildariam Ep. sedem et Dublinum. Logia, eiusdem regni fluv. Loxa, fluv. Scotiae, cuius aqua semper tepet. Monmoy, fluv. Hibern. Neorus similiter, Suiti et Birgi soror. Nessus, Scotiae fluv. semper tepens. Sabrina the Severen, fluv. Angl. qui e monte Plinlimon in Comit.

Montgomerio ortus, Oceanum, ad castrum Darcley munitum valde ingreditur. Senneus vulgo Shennin, fluv. Hibern. Suirus, similiter, Neori et Birgi sotor. Tamesis, fluv. Angliae celeberrimus, nomen ad Oxoniam, a confluxu Tamae et Isis, meritus, ad Ins. Scheppey, in mare effluit. Taus, totius Scotiae maximus, illam in Australem seu cis Taum, et Borealem seu trans Taum. dividit. Twedus, Angliae extremus ad Scotiam, et limitaneus fluv. infra Werke, Greyorum castellum, Tilli auctus, in ostii ripa ultimum Angliae et munitissimum opp. Barvicum habet. Vaga, ex eodem cum Sabrina monte natus, in idem aestuarium quoqueve se recipit etc. De Remnio, Tivio, Tobio, Withama, qui Lincolniam praeterla bitur, vide Camden. descr. Angl. in primis Walliae.

ζ. Galliae fluvii. Aisia Oyse, Sequana recipitur. Araris, in Rhodanum exit. Atax, ante Rhodanum in mare Medit. devolvitur: hunc cum Garumna coniungere studuit Sereniss. Galliae Rex, vulgo l'Aude. Axona Aine, Sequanam auget. Carus Cher, Ligeri recipitur. Crausia la Creuse, similiter. Duranius, la Dordoigne, ad opp. Burgum in Garumnam sese exonerat. Durcius Rhodanum auget. Elaver Aliier, Ligeri accedit. Garumna, la Garonne, in montibus Aurae, non procul ab urbe Gadalup, ortus, in mare evolvitur ostio ingenti, inter Solacium et Soianum, in litore Santonico. Unus est e 3. maximis Gall. fluv. Inger l'Indre, Ligeri recipitur. Isarus, accedit Rhodano. Ligeris la Loire, apud Velaunos in D. Eulaliae paroecia ortus, in Oceanum evolvitur, iuxta emporium Nannetes: auctus Elavere, Caro, Crausiâ, Ingere, Meduanâ, Vigennâ etc. Lotius le Lot, aliis Olindus seu Oldus, ante Duranium, Garumnam ingreditur, ad Aiguillonium. Matrona Marne, Sequanam auget. Meduana, Maienne, Ligeri excipitur. Rhodanus le Rosne, unus ex tribus maximis Galliae fluviis, ortus in iugo Sempronio Montsampron, Penninarum Alpium celsissimo, haud procul a fontibus Arolae, Rheni et Ticini, ad pagum Neuville, miscetur LacuiLemano, et Galliam summâ vi interluens, tribus ostiis in mare se demittit. Sequana la Seine, prope oppid. Chanceaux, in silva Belfaya in Burgundiae Duc. dioecesi Heduensi scaturiens, egreditur in mare Britannicum, alveo 10. m. p. patente, inter Harflutum, et Honflutum. Recipit Matronam, Axonam, Aisiam, etc. Amplissimus est fluv. Vigenna la Vienne. Ligerim auget etc.

η. Fluvii Hispaniae. Anas Rio Guadiana, ortum trahens in agro Laminitano, ad Palatium Regium Palacio del Rey terra se condit, et post 20. minuta ad Metallinam Metelin iterum erumpit. Arago, Iaccam praeterluens, Iberum auget. Aragus Pompeiopolim alluit et similiter Ibero excipitur. Avia, in Minium fluens, partem limitum regni Portugalliae constituit. Baetis Guadalquivir, ex monte Orospeda ortus, in Oceanum evolvitur ad S. Lucar, recepto Singuli infra Cordubam. Durius Duero, oritur in Pelendonibus ex monte Idubeda, et ad portum in mare demittitur Port a Port. Iberus Ebro, ortus apud Cantabros prope Aquilar del Campo, in mare Medit. descendit duobus ostiis, quae insulam Alphaciam formant. Minius Rio Minho, e Vidunis Asturiae iugis delabens, fluvio Aviâ recepto, limitum regni Portugalliae partem explet. Salo, Ibero accedit. Sicoris, Leridam praeterlabens, similiter Ibero excipitur, Singulis Xenil, infra Cordubam Baetin auget. Tagus Rio Teio, in altissimis Orospedae iugis ortus, infra Lisbonam, inter Prom. Magnum et Barbarum, egreditur: Recipit fluvios Henares, prope Complutum et Manzanares, qui Madritum alluit etc.

θ. Italiae maiores fluvii. Arnus, non longe a Tiberi ortus, Florentiâ Pisisqueve visis, in mare abit. Athesis Adese, post Padum totius Italiae maximus, ortus ex Alpibus, Garciae postea iungitur, et Veronae primum navigari coeptus, in mare essluit ad P. Fosson. Padus Po, in finibus Marchion. Salutiarum ortus, infra Ferratiam Mare Hadriaticum ingreditur, in alveos ductus Flumina et lacus ultra 30. recipit, estqueve totius Italiae maximus. Tiberis fluv. Tevere, nascitur in Apenninis finibus Aretinorum, prope fontes Arni: iunctusqueve Palliae ac restagnantibus aquis Clusinae paludis seu Glanii amnis Arno committitur: Romam festinans 42. amniculos in decursu recipit, in Hetruscum mare duobus ostiis, prope Ostiam, sese exonerans, etc.

ι. Hungariae fluvii. Arabo Rab, urbem cogn. alluens, una cum Danubio ins. Schutt constituit. Danubius, Presburgum, Comorram, Budam etc. alluit, vide supra. Dravus, ex Alpibus Noricis manans, ad locum accolis Toblium dictum, in Roscia Danubio miscetur. Granus Gran, cui adiacet urbs Neusol, ad ostium suum in opposito littore Danubii Strigonium urbem habet, Gran quoque dictam. Savus, ex Alpibus Carnicis oritur, ad Belgradum Danubio iungendus. Tibiscus Tyssa, in Carpathiis natus iugis, haud procul a Savi ostio, Danubio similiter accedit. Vaga die Wage, ad Guttam in Danubium evolvitur etc. Quibus adde Alutam et Mariscum Maros, Transylvaniae fluvios, qui ambo in Carpathiis montibus orti, hic in Tibisco ad Segedinum: ille in Danubio supra Nicopolim desinit.

κ Sarmatiae fluvii. Borysthenes, e lacubus Russiae natus, recepto supra Kioviam Pripeto, in Pontum se exonerat Euxinum. Melle et lacte fluere vulgo dicitur. Cronius, Lithuanis Niemien, Germ. Memel, in Ducatu Sluskensi ortus, mare Balthicum ingreditur, per lacum Curionensem. Tanais, Russis Don, ortus e lacu Russiae Iuvanovo Ieziero, egreditur in paludem Maeotidem duobus ostiis, ad quae Tana nobile emporium. Eum cum Volga coniungere frustra tentavit Chamus Tartarorum, perfecit tandem Sachainbeierus Camouz, a quo Fosse Camouz nomen habet. Vistula Weixel, oritur in montibus, qui Hungariam a Polonia dividunt, et per Poloniam progressus, in Prussia, prope Dantiscum, Emporium nobilissimum, per sinum Aquae Dulcis das frische Haff, labitur in mare Balthicum etc. Helvetiae fluvios Rhaetiaequeve. Vide in vocibus Arola, Lacus, Limagus, Rhenus, Rusa etc. II. Asiae. Agradatus, fluv. Persiae; hodie Iesdri. Anames, fluv. Persiae, nunc Tifindo. Andanes, eiusdem regni fluv. qui hodie Bassiri nuncupatur. Araxes, Persiae item fluv. nunc Bendimir. Croceus, e maximis Sinici regni fluviis, a turbido colore luteo nomen habet. Cyrus, Persiae fluv. hodie Tat. Dirideres, eiusdem regni fluv. Tiriti nunc. Euleus similiter, hodie Siri. Euphrates, in Armenia mai. ortus, Tigri ad Seleuciam miscetur: qui ambo dein divisi Mesopotamiam velut mediam comprehendunt, et in sinum Persicum evolvuntur. Unus ex 4. Paradisi fluviis fuit, Phrat seu Frat, in lingua Orig. dictus. Ganges, unus e maximis terrae fluviis, Indiam distinguit in duas partes, et in sinum regni Bengalae, qui olim Sinus Gangetici nomen tulit, se demittit. Fluvios navigabiles recipit magno numero, et ab accolis sanctus habetur. Hydaspes, fluv. Indiae in regno M. Mogolis, ad Nysam urbem Indo recipitur. Hypasis, eiusdem regni fluv. olim terminus expeditionis Alexandri Mag. Hidaspi iungitur. Iaxartes, in mare Caspium defluit. Ieniscea, fluv. ingens, mari Glaciali accedit, similis cum Nilo naturae. Indus, fluv. Indiae, unde huic nomen, olim Sindo, nunc Pang-ab Persis atque Mogolensibus, 5. alveis in mare Indicum devolvitur. Fluvios recipit, praeter alios Hydaspim et Hypasin. Iordanes, fluv. nobilis Palaestinae, ortus in loco primum Dan, dein Panium dicto, in quo et Caesarea Philippi postmodum condita fuit: Per lacum Samochonitidem, et mare Tiberiadis fluens, in lacum Aspalthiten egreditur, Kiangus seu Yangiukiangus, h.e. Fil. maris, Sinicum regnum dividit in partem Australem, et Septentrionalem. Naharmalca hodie dicitur, qui in Sacris Pishon, unus ex quatuor Paradisi fluviis, Chavilam, ad Sinum Persicum sitam, hodiequeve Chelfa dictam, rigat. Similiter Naharsares hodie, Arabiam alluens, Gichon videtur fuisse, ex lisdem fluv. unus: statuitqueve V. D. ambos hos fluv. Euphratis ac Tigridis alveos esse, in quos, antequam Oceanum subeunt, scindantur. Oxus, in Caspium mare effunditur. Sabbatius seu Sabbaticus, fluv. Syriae, qui sex diebus fluit, septimo quiescit, teste Ioseph. de Bello Iud. l. 7. c. 24. confer Plin. l. 31. c. 2. Idem confirmat Athan. Kircher. ocularis testis Dominici Magrii fide Mund. Subterr. l. 5. c. 4. s. 4. ubi in vicinis huic fluvio locis subterraneis tantum aquae cogi posse, quae fluvio in sex dies sufficiat, septimo autem deficiens eâdem et fluvium privet, opinatur. Tigris, Asiae ingens fluv. in Armenia maiori, sicut et Euphrates ortus huic ad Seleuciam iungitur: qui ambo dein in diversum abeuntes Mesopotamiam incercipiunt, et in sinum Persicum exsecunt. Videtur Chidekel esse, in Sacris literis, inter 4. Paradisi fluvios, memoratus, Namqueve et Assyriam alluit, et accolis ante hac Arabibusque hodiernum Diglito seu Diglath dicitur, quod nomen ad Chidekel prope accedit etc. III. Africae. Cuama, fluv. Africae, cum Zeila versus Orientem manat. Niger, fluv. Nilo non minor, similis cum eo naturae est, eodemqueve quo Nilus tempore, adiacentes regiones inundat. Regionis Guangaram, Zanfaram, Cassenam, Tombutum, Mellum etc. perluens, ad Prom. Viride egreditur. Nilus, Aethiopibus hodie Abaoi, celeberrimus Orbis fluv. in prov. Agaos, regno Goiam vicina, in terra Sagela, e duobus fontibus, in apice montis, scaturiens, postquam Aethiopiam, et Aegyptum interluit, septem ostiis in mare abit Mediterraneum. Sunt antem illa: Canopicum seu Heraeleoticum, et Agathodaemon fluv. Bolbiticum et Taly fluv. Sebeniticum et Phatmutiacus fluv. Mendesium, Patmeticum et Bustriticus fluv. Taniticum, et Pelusiacum. Quibus accuratiores Tabb. addunt ostium Penepsimum, tamquam Pseudostoma, et Diolcos Pseudostoma. Zairus, vulgo Zaire, versus Occidentem manat, fluv. ingens. Zella, in Orientem, sicut et Cuama, tendit. IV. Americae. Amazonum fluv. el Rio de las Amazonas, ex Andibus ortus, ostio 70. mill. inter Guaianam, et Brasiliam, in Mare del Nort, se exonerat. Ianuarius el Rio de la Plata, ex iisdem montibus cum priore ortus, in idem mare, supra Brasiliam, evolvitur. Maranonius fluv. Maragnon, similiter ex Andibus ortum trahens, in Brasilia, in idem cum prioribus mare egreditur. S. Marthae fluv. ex eadem Americae parte, in sinum Mexicanum se effundit. His addi possent et alii minores, quales de Suyd-Revier, de groote Esopus, de kleine Esopus, Rodenbergs Revier, de Versche Revier in novo Belgio etc. a Belgis sic appellati. Sed quoniam eorum cognitio in Europa minoris est usus, recensendis iis Auctor supersedere voluit. Reliquorum vero hîc memoratorum totius Geocosini fluviorum pleniorem Historiam qui desiderat, adeat ipsum Lexic. univ. et praefatum, e quo haec fluviorum series deprompta est, Auctorem, c. 3. de Hydrographia.